Monday, April 29, 2019

'ආදම් මැවීම'

සිස්ටයින් සිවිලිමේ අතිවිශිෂ්ට සිතුවම් සමූහයන්ගෙන් සමන්විත වූ රූප අතරින් 'ආදම් මැවීම' නම් පොහොසත් සිතුවමකි. මෙහිදී දෘශ්‍ය කලාවෙහි ඉතිහාසය තුළ පෙර නොවූ විරූ හා අද්විතීය මිනිසාගේ විභවතාවත් දෙවියන්ගේ උතුම්භාවයත් පිළිබඳ අභිමානවත් දර්ශනයක් මෙහි දැක්වේ. ස්වාමින් වහන්සේ අහස හරහා පියාසර කරමින් දේවදූතයන් සමග වන සම්ප්‍රාප්තියකි, ඔහුගේ සන්සුන් ආයාචනය සමඟ ඔහුගේ බලවත් හස්තය හා අනුබල දීමකි. ආදම් තම ඇඟිලි දක්වමිනි, පෘථිවි පෘෂ්ඨය වෙරළ තීරයට නැඹුරු වූ ආදම්ගේ ස්පර්ශය ස්පර්ශ වන අතර ඔහුගේ අත ඉස්සර කිරීමට තවමත් නොහැකිය. දිව්‍යමය ආකෘතිය උත්තල මෙන්ම පුපුරනසුලුය. මිනිසා, සංවේදී හා පැහැදිලිවම බෙලහීන බවක් දක්වයි. මෙහි ඇඟිලි දෙක අතර සිදු වීමට ඇති සම්බන්ධතාවයේ නොගැලපෙන ස්පර්ශය බොහෝවිට විස්තර කෙරෙන්නේ ප්‍රබල ධාරණාවක් ලෙසිනි. එය නුහුරු නුපුරුදු අයුරින් වුවද දහසයවන ශතවර්ෂය දී  නිර්මාණය කර ඇති බවක් පෙනේ. මහා ආඛ්‍යානයක ප්‍රවේශයක් ලෙස එය ගත හැකිය.
උත්පත්ති කථාව පවසන්නේ දෙවියන් වහන්සේ ආදම්ව මැව්වේ පොළොවේ ධූලි වලින් හා ඔහුගේ හුස්ම ලෙසින් වුව මෙම කථාව පුනරුදයේ කලා කෘති තුළ වචනානුසාරයෙන් නිදසුන් ලෙස නිරූපණය නොවේ. මයිකල් ඇන්ජෙලෝගේ සම්පූර්ණයෙන්ම නව ප්‍රතිරූපයක් සංකේතාත්මකව තවත් සංකල්පයක් මෙහි සංකේතවත් කරයි. වර්ණවත් චිත්‍රයක් ලෙස මෙහි ඇති සන්දර්භය විසල් බවකින් යුක්තය.
සිස්ටයින් සීමාව අතික්‍රමණය කර ඇති මෙම කෘතිය මත ඔහු පෙනී සිටින දර්ශන වෙනත් කිසිදු තැනක මෙන් නොව ප්‍රබලව පෙනී සිටී. සැලකිය යුතු මෙන්ම සැලසුම් සම්බන්ධ කරුණක් - මැවුම්කරු තම ඇඟිල්ලට ගෙන යන විට ආදම්ගේ පය ස්පර්ශ කිරීමට සමීප වේ. එම ප්‍රතිරූපය පමණක් නොව මයිකල් යම්තාක් දුරට, පිරිමිකම, ක්‍රිස්තුස් වහන්සේ තුළ පෙන්වන්න හැකි මෙන්ම සම්පූර්ණයෙන්ම නිරුවත් ලෙස ද දක්වයි. මයිකල් ඇන්ජලෝ සිය භාෂාව පිරී ඉතිරී යන අයුරින් ගෙනහැර දක්වන අයුරු මෙහි කියවිය හැකිය.
මිනිසත්කම සහ ආදරය සමග හුස්ම ගැනීමට කලාකරුවකු ලෙස ඉතිරි කර ඇති කෘතියක් මින් නිරූපණය වේ. පවතින මොහොතට සවිඥානික වූ සිත්තරෙකු ලෙස සනිටුහන් කළ හැකි සිත්තරුන් අතර මොහු ද සිටී.  මනුෂ්‍යයෙක් ලෙස තමන්ගේ භාවිතය තුළ මිනිසත්කම සහ ආදරය රැගෙන දෘශ්‍ය කලා කෘති මාලාවකින්ම, මානව රූපයේ සියලු කාය ව්‍යවච්ජේද ඇතුළත්ව කරන ලද කලා භාවිතාවකි. 



Tuesday, April 23, 2019

ඇබ්ස්ට්‍රැක්ට් කලාව


17 වන ශතවර්ෂය වන විට යුරෝපීය සංස්කෘතියේ වර්ධනය වී ඇති ශෛලියක, සම්භාව්‍ය ධූරාවලියේ කොටසක් ලෙස පෙනී සිටින ෂානරයකි. එය ඉතිහාසයේ දී ම චිත්‍රයක් ලෙස ජනප්‍රිය විය.
විසිවෙනි සියවසේ මුල් භාගයේ දී අද්විතීය සිතුවමක් ලෙස පෙනී සිටීමට වියුක්ත කලාවට හැකි විය. එය සැබවින්ම එය සංකේතාත්මක සිතුවම් සමග අනුපිළිවෙළින් ආරම්භ විය.
19 වන ශතවර්ෂයේ මැද භාගයේදී ඡායාරූපකරණය නැගීමත් සමග යථාර්ථවාදී කලාව හා එහි ශක්‍යතාව මග හැරී ගියේය. මෙම ප්‍රවණතාවය නැවත ආරම්භ කරන ලද්දේ ක්ලෝඩ් මෝනේ විසිනි. විසිවන ශතවර්ෂයේ දී ඔහු විසින් "වයිට් ලිලීස්" මාලාවෙහි සිට වියුක්ත කෘති පින්තාරු කරන ලදී. වස්තුව ආලෝකය සහ වර්ණයන් සමග විසුරුවා හරින ලදී. මේ ආකාරයට වියුක්ත කලාව ගමන් කළ ත්වරණය ගැන සඳහන් කළ හැකිය.
20 වන ශතවර්ෂයේ දී යථාර්ථවාදී කලා කෘති මුළුමනින් ම පාහේ ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, කලා කෘති සඳහා කලාත්මක ප්‍රවේශය සිතාමතාම අතහැර දැමීය. රූපය වර්ණ හා සංක්ෂිප්ත ආකෘති මත ඉදි කරන ලද ප්‍රතිමූර්තිවාදී නොවන, නොපැහැදිළි රූපයක් බවට පත් විය. 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී මෙම ප්‍රවණතාවය ප්‍රධාන කාරණා දෙකක් තුළ ක්‍රියාත්මක විය. ප්‍රථමයෙන් කන්දිනිස්කිගේ වියුක්ත කිරීම් වල දී ප්‍රකාශයට පත් වූ අතර පසුකාලීනව යථාර්ථවාදී වියුක්තයන් තුළින් Yves Tanguy හි වියුක්ත ඓතිහාසික ස්ථාන වල සහ හෙන්රි මුවර්ගේ මූර්තිවල දී ද නිර්මාණය විය. අනතුරුව ජ්‍යාමිතික (මුලික) වියුක්ත කිරීම් විය. එය සරල ජ්‍යාමිතික ආකෘති (චතුරස්‍රයන්, කවයන්, ත්‍රිකෝණ, රොම්බස්) භාවිතා කරන ලද අතර නැවතත්, Theo van Doesburg සහ Piet Mondrian යන ශිල්පීන් නැවතත් කලා ආරකට මග සැලසීය.
නිශ්චිතවම කිවහොත්, වචනාර්ථයෙන් අදහස් වන්නේ යමක් වෙන් කිරීම හෝ ඉවත් කිරීමයි.
මෙම යෙදුම වස්තුවක්, චරිතයක් හෝ භූ දර්ශනයක් මත පදනම් වූ කලාවකට යෙදිය හැකිය.

එය බාහිර දෘශ්‍ය යථාර්ථය තුළ කිසිදු මූලාශ්‍රයක් නොමැති කලාකෘති හෝ ජ්‍යාමිතික හැඩතල වැනි ආකෘති භාවිතා කරන කලාවකි. මෙම "පිරිසිදු" උපකල්පනය සමහර කලාකරුවන් මෙය වෛෂයික කලා වැනි යෙදීම් වලට ගැනීමට වඩා ප්‍රිය කරති. නමුත් ප්‍රායෝගික භාවිතයේ දී වර්ණ සංක්ෂිප්තව ද භාවිතා කෙරේ. 1900 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිට වියුක්ත කලාව නවීන කලාකරණයේ කේන්ද්‍රයක් බවට පත්ව ඇත.
වියුක්ත කලාව පිටුපස බොහෝ න්‍යායික අදහස් පවතී. සමහරුන් කලාව සඳහා කලාව පිළිබඳ අදහස (ලස්සන) වෙනත් අය විසින් චිත්‍ර කලාවට හෝ සංගීතයට සමාන කර ඇත. ද්‍රව්‍යමය ලෝකය නියෝජනය නොකරන, අධ්‍යාත්මිකත්වය නියෝජනය කිරීමක් මෙහිදී අපේක්ෂා කෙරේ. Abstract කලාව දේවල්වල සාරය වියුක්තකරණයට ලක්කරලා පොලාපැනීම ලෙස ප්‍රකාශ කළ හැකිය. එයට යම්කිසි ආවේශයක් ඇති විය යුතු ය.  වර්ණ ටිකක් එහා මෙහා විසිකළ පමණින් නොතේරෙන්න ගොඩනැගුවට ඒක abstract වෙන්නේ නෑ ,එහි භාෂාව එක්ක ගනුදෙනුවක් කළ යුතු ය.  ලංකාවේ කාල රේඛීය අදහසක් තුළ එහා මෙහා යද්දී අපට ඉතිහාසයෙත් මේ මොහොතේත් ABSTRACT ARTIST ල මුණ ගැහෙනවා. එදා විවාදාපන්න වැඩක් ලෙස අත්හදා බැලූ ABSTRACT ART එක ලංකාවේ කලාව තුළ ගොඩක් අයට ළං වන්නේ ගොඩක් අයට ගුරුවරයෙක් වූ සහ වන H .A කරුණාරත්න නිසාය. ඔහුට ABSTRACT අඳින්න හේතුවක් තිබුණා. ඔහු ඒ සම්බන්ධ දර්ශනයක හිටියා. සෙන් බුදු දහමත් එක්ක ඒ ආශ්‍රිත හැදෑරීමත් එක්ක ඔහු හිතන විදියත් අඳින විදියත් දෙකම එකට වෙන් කරන්න බැරී තරම් සම්බන්ධයක් විය. ඔහුගෙන් පස්සේ ඒ ආශ්‍රිත වැඩ කරන ශිෂ්‍ය පරම්පරාවක් නිර්මාණය වීම ඒ මොහොතේ H.A කරුණාරත්න නිසා සිදු වූ විශේෂ කාරණාවක්. ඇයි මිනිහෙක් එක දිගට එකම ව්‍යාපෘතියක් දිගේ වැඩ කරන්නේ? ඒ තමයි ආර්ට් එකේ REALISM එක. REALISM කියන්නේ මතුපිටට පේන එකම නෙවි. REALISM කියන්නේ හිතන විදියයි. 






Texts

ආතති මුක්තය